Linia Dziangter
Historia lini Dziangter rozpoczyna się wraz z odkryciem przez Rigdzina Gokji Dem Truczien (Rigdzin Godemczien) żółtego zwoju z przepowiednią – kluczem, dzięki któremu kilka miesięcy później, w roku 1366, odkrył skarb później nazwany „Północnym Skarbem” (Dziang Ter).
Rigdzin Godem (I Rigdzin Dordże Drak, 1337–1373) był postacią niezwykłą. Urodził się w rodzinie urzeczywistnionych praktykujących. Jego narodzinom towarzyszyły cudowne znaki, a jego ciało miało wiele wyjątkowych cech. Dziecko zostało uznane za inkarnację Nanam Dordże Duddzioma i nadano mu imię Ngydrub Gjaltsen. Kiedy Ngydrub Gjaltsen miał 11 lat, na jego głowie wyrosły trzy pióra. W wieku lat 23 piór było pięć, i tak też się go przedstawia na malowidłach sakralnych. Od tego czasu znany był pod imieniem Rigdzina Godema – widiadhary z piórami sępa. Mając lat 29 odkrył w Zangzang Lhadrag szkatułę, zawierającą przedmioty rytualne i wiele niezwykle ważnych nauk. Były wśród nich Kadak Rangdziung Rangsziar, Kagje Dragpo Rangdziung Rangsziar, Sadhana Dordże Phurby i kompletny cykl Dzogczen Kunzang Gongpa Zangthal. Zawdzięczamy mu także odszyfrowanie termy Zangpo Dragpy Leudynma.
Rigdzin Godemczien podczas swoich podróży odkrył siedem ukrytych krain, które w czasach niepokojów miały być schronieniem dla praktykujących. Jedną z nich był Sikkim, gdzie odnalazł kolejne termy. Tradycja jego linii jest tam szeroko rozpowszechniona po dziś dzień. W roku 1389 Rigdzin Godem został osobistym nauczycielem króla Gungtangu i założył klasztor Se Trazang, który stał się siedzibą jego syna, Namgjala Gonpo (uważa się, że Czime Rigdzin Rinpocze był jego inkarnacją).
Rigdzin Czienpo opuścił ciało w Zilnon w Sikkimie. Doniosłość jego odkryć była tak wielka, że jest on uważany za jednego z pięciu królów tertonów. Jego nauki powszechniły się we wszystkich liniach Ningma, a sama tradycja Dziangter przez niektórych uważana była za niezależną, piątą szkołę buddyzmu tybetańskiego. Rigdzin Godemczien przekazał swe nauki w trzech liniach: Matki, Syna (Namgjala Gonpo) i Ucznia (Gonpo Dordże), które zostały połączone w jeden przekaz przez Pema Thrinle.
Kolejnymi postaciami w linii przekazu był Legden Dordże Duddziom (1452–1565), uważany za drugą inkarnację Rigdzina Godema, oraz jego brat, Ngari Palczien Pema Łangjal (1487–1542). Pochodzili oni z wywodzącej się od pierwszych królów Tybetu, długiej rodzinnej lini tantrycznych mistrzów.
Legden Dordże (1452–1565) uważany był za emanację Gonpo Legdena Dordże. Był trudnym dzieckiem, lecz po śmierci bliskiej mu ciotki zmienił się – poświęcił się Dharmie i w jej poszukiwaniu przemierzał cały U-Tsang. Miał ponad stu nauczycieli z różnych tradycji buddyjskich. Jego praktyka była tak potężna, że dzięki niej był w stanie sam wyleczyć się z ospy. Podczas pielgrzymki, którą odbywał wraz ze swoim bratem, Ngari Palczienem, spotkał ucznia Rigdzina Godema, Siakja Zangpo, i otrzymał od niego przekaz nauk Dziangter. Siakja Zangpo rozpoznał w nim inkarnację swojego mistrza. Od Thukse Namka, innego ucznia Rigdzina Godema, otrzymał pozostałe nauki Dziangter.
Legden Dordże przez całe swoje życie intensywnie praktykował. Przez dziesięć lat przebywał na odosobnieniu w Pelbar, gdzie doświadczył wielu wizji. Był wędrownym joginem, odnajdującym zaginione nauki i popularyzującym mało znane. Napisał podstawowy komentarz do Zangthal, będący do dzisiaj podstawowym tekstem w tym cyklu. Praktykował i nauczał także innych tradycji buddyjskich. Podczas pobytu w Samje odkrył trzy tomy, włączone później do Dziangter. Lekden Dordże podróżował także po Nepalu, Sikkimie, U i Tsang. Wczasie jednej z podróży założył klasztor Trazang. Zmarł w wieku 113 lat. Jego synem serca był Taszi Tobgjal.
Ngari Palczien Pema Łangjal (1487–1542), brat Legdena Dordże, rozpoczął naukę Dharmy, mając osiem lat. Jego pierwszym nauczycielem był ojciec, który przekazał mu nauki na temat wszystkich klas tantr Ningma. W wieku 20 lat miał dogłębną znajomość buddyjskiej filozofii i ślubowań winaja. Powszechnie nazywano go panczen – „wielki uczony”. Mając lat 21, rozpoczął ścisłe odosobnienie, w czasie którego otrzymał liczne przekazy nauk. W wieku lat 25 przyjął ślubowania mnicha w tradycji Sakja. Całe jego późniejsze życie upływało na pielgrzymkach i odosobnieniach. Podczas jednego z nich miał wiele wizji Padmasambhawy i przypomniał sobie swoje życie jako król Trisong Detsen. Mając lat 38, zaczął nauczać. Podczas pielgrzymki do Samje, którą odbył z bratem, Lekdenem Dordże, zgromadziła się wokół nich grupa praktykujących, która stała się zaczątkiem wędrownego obozu tantrycznych joginów, zwanego Ewam Cziokgar. W tym samym czasie Pema Łangjal odkrył w posągu Wairoczany w Samje termę Rigdzin Jongdu. Miał wtedy 46 lat. W tym czasie zaangażował się także w odbudowę Samje.
Ngari Palczien odszedł w Mustangu, miał 56 lat. Podczas jego pogrzebu widziano wznoszącą się do nieba kulę światła. Był on znakomitym autorem. Jego dzieło o trzech rodzajach ślubowań z perspektywy tradycji Ningma, po dziś dzień jest częścią kanonu tekstów nauczanych na szedrach. Odrodził się jako najbliższy uczeń Legdena Dordże, Jangdak Taszi Tobgjal (1550–1603).
Jangdak Taszi Tobgjal (Taszi Tobgjal Łangpo De, 1550–1603) urodził się w rodzie wywodzącym się od króla Trisong Detsena. Został rozpoznany przez Legdena Dordże jako inkarnacja Ngari Palczien Pema Łangjala. Wybudował wiele gomp i założył klasztor Sangngak Tekcziokling, ośrodek studiów tantry, szczególnie Guhjagarbhy, w którym nauczało wielu wielkich lamów. W1550 roku jego rodzina została wygnana z Tsang. Osiedliła się w U, w pałacu Czoingdzie Taktse. W tym okresie Taszi Tobgjal ożenił się i został ojcem. Jego syna, Ngagi Łangpo, rozpoznano jako inkarnację Lekdena Dordże. Taszi Tobgjal był wielkim tantrycznym joginem. Mówi się, że wyzwolił króla Tsang, doprowadzając go swoim rytuałem do śmierci i odrodzenia w wyższych światach.
Po tym wydarzeniu powrócił do łagodnej aktywności – podróżując przez Mon, Kongpo i Kham uzdrawiał ludzi, kładł kres epidemiom i konfliktom. Taszi Tobgjal odkrył wiele term. Zaliczają się do nich odkryte w Tsangrong Khambu Lung Karma Guru i Tsedrub Kusum Rikdukor, oraz odkryte w Lodrak Dzonga Longczung Lhanglang Drak i Magju Njingpo Donsum, w Samje Njongdrol Pema Raga i Gjala w Kongpo. Podobno odkrył ogromną liczbę term, jednak nie zachowały się one do dzisiejszych czasów. Znany był także z cudownych zdarzeń, jakie towarzyszyły jego naukom: w czasie gwałtownej burzy piaskowa mandala pozostała nienaruszona, kiedy machnął ręką w kierunku skały, powstał na niej wyraźny odcisk, podczas powodzi uratował ludzi, zawracając nurt rzeki. Jego sława była tak wielka, że po powrocie do Centralnego Tybetu przychylni mu byli nawet dotychczasowi wrogowie. Zamieszkał wtedy wśród praktykujących w społeczności Ewam Cziokgar. Zmarł, mając 53 lata, a spadkobiercą linii został jego syn, Ngagi Łangpo.
Ngagi Łangpo (III Dodrak Rigdzin, 1580–1639), urodził się w klasztorze Drapczi Czioding w U. Jego rodzicami byli Taszi Togjal, główny uczeń II Rigdzina Czienpo, wywodzący się z rodu króla Trisong Detsena, i Jindzin Łangmo, wywodząca się z rodu króla Cziongdzie. Kiedy tylko nauczył się mówić, oświadczył, że jest tulku Lekdena Dordże, rozpoznawał służących i przedmioty z poprzedniego życia. Taszi Tobgjal ogłosił go głową linii i rozpoczął jego edukację. Gdy ukończył naukę, odbył serię odosobnień w różnych miejscach związanych z Padmasambhawą, po czym wyruszył w kilkuletnią podróż. Zachowane zapiski podają, że przejeżdżając przez Jarlung, Trandrug i Zapulung zdobył kontrolę nad wieloma lokalnymi bóstwami.
Po powrocie do Tsag osiadł w Ewam Cziokgar i wykonał w klasztorze Samje intensywną praktykę oczyszczającą, na którą składały się pokłony, okrążanie stup, ofiarowywanie lampek i torm. W tym okresie przeniósł Ewam Cziokgar na północny brzeg Brahmaputry, w pomyślne miejsce oznaczone samopowstałym symbolem wadżry, i przekształcił obóz w klasztor, który nazwał Tubten Dordże Drak Ewam Cziokgar. Chociaż najczęściej powstanie Dordże Drak datuje się na rok 1632, różne źródła podają także daty 1610, 1618 i 1630. Ngagi Łangpo umieścił w klasztorze złoty relikwiarz ze szczątkami Taszi Tobgjala i ugruntował zapoczątkowaną przez Taszi Tobgjala tradycję rytuałów i tańców, która pozostaje żywa do dziś.
Ngagi Łagpo, oprócz tego, że był tertonem i głową linii przekazu, znany był ze swej mocy tantrycznej. Dzięki niej usuwał problemy pojedynczych ludzi oraz całych społeczności klasztornych. Przypisuje mu się usunięcie przestępczości w Drakar, a w Samje ujarzmienie demona, nad którym nie mógł zapanować nawet Dziatson Ningpo. Udzielał także licznych inicjacji i przekazów linii Dziangter. Jego sława sprawiła, że linia zyskała ważną rolę w rządach Tsang, a V Dalaj Lama został jego osobistym uczniem i spadkobiercą linii Dziangter. W uznaniu jego uczoności i zasług w uspokajaniu konfliktów przywódca Manczu, który zapoczątkował wkrótce potem dynastię Quing, nadał mu tytuł honorowy hutuktu.
W wieku 60 lat, będąc całkowicie zdrowym, wezwał swoich uczniów, by udzielić im rad na temat przyszłości Dziangter. Następnie zarządził ceremonię recytacji modlitw wyznania, a po jej zakończeniu, po licznych modlitwach dedykacji, udał się do swojego pokoju i opuścił ciało. Po jego śmierci klasztorem zajmowali się jego uczniowie: Yolmo Tulku Tendzin Norbu i Zurchen Choying Rangdrol.
Lobzang Pema Thrinle (IV Dodrak Rigdzin, 1641–1717) w wieku sześciu lat został rozpoznany i intronizowany jako inkarnacja Ngagi Łangpo, a jego wykształceniem zajęli się najbliżsi uczniowie poprzedniego Rigdzina Czienpo. Dzięki bliskiemu związkowi V Dalaj Lamy z linią Dziangter, Pema Thrinle otrzymał schronienie, a potem także ślubowania winaja od Wielkiego Piątego. Od wczesnego wieku znany był z wyjątkowej erudycji. Był także niemającym sobie równych autorem: jego dzieła zawierają się w trzynastu tomach o różnych tematach, przede wszystkim o tantrze. Znajdują się one w kanonie pism, będących jeszcze dzisiaj podstawą dla studiów i praktyk w tradycji Dziangter. Na prośbę V Dalaj Lamy napisał liturgię inicjacji głównej tantry anujogi, Gongpa Dupej Do, która stała się głównym tekstem używanym do przekazu tantry. Szacunek, którym się cieszył, sprawił, że poproszono go o wykonywanie rytuałów dla rządu, a wielu największych lamów w XVIII wieku zostało jego uczniami. Byli wśród nich Terdak Lingpa i Loczien Dharma Śri.
Rigdzin Pema Thrinle połączył w jedną trzy linie przekazu Dziangter (linie Matki, Syna i Ucznia) i ustalił obowiązujący do dziś sposób wykonywania rytuałów i praktyki. Rozbudował także sam klasztor. Tak jak i poprzednie inkarnacje Rigdzina Godema, odkrywał termy i święte miejsca, na przykład Drak Jangdzok. W wieku 77 lat został zabity przez Mongłów podczas najazdu, w którym całkowicie zniszczyli Dordże Drak i Mindroling.
Kalzang Pema Łangcziuk (V Dodrak Rigdzin, 1720–1777) urodził się w Kham, w rodzinie wywodzącej się od królów Czakdu i Niarong. O jego odrodzeniu mówiło wiele wyroczni, szczególnie strażnik Nodzin Tsiu Marpo. Młody tulku otrzymał schronienie od VII Dalaj Lamy i został intronizowany w odbudowanym po najeździe Mongołów klasztorze Dordże Drak. Wkrótce po tym rozpoczęła się jego formalna edukacja, a po otrzymaniu wszystkich przekazów i inicjacji, zaczął serię odosobnień, na których praktykował kjerim i dzogrim. Podczas odosobnienia miał wizje bóstw, które udzieliły mu nauk. Nauki te, zostały później spisane i stały się podstawą dla praktykowanych do dzisiaj rytuałów gniewnych bóstw.
Kazang Pema Łangcziuk był płodnym autorem. Jego pisama zawierają się w ośmiu tomach. Do najbardziej znanych należą Deszek Kadu Gjatso i autobiografia Lharik Kji Tsunpa Kalzang Pemej Mingczien Rangnji Kji Togpar Dziopa. Podobnie jak jego poprzednicy, V Rigdzin Czienpo „otwierał ukryte krainy”, udzielał nauk i przekazów. Był także spadkobiercą linii Dziatsona Ningpo.
Kunzang Gjurme Lhundrub, zwany także Khamsum Zilnon (VI Dodrak Rigdzin,1770–?), urodził się w Kham. Bardzo wcześnie ujawnił się jego dar jasnowidzenia i zaczął odkrywać termy przestrzeni. Po objęciu tronu Dordże Drak kontynuował odbudowę klasztoru, udzielał licznych nauk, sponsorował druk tekstów i wykonanie posągów. Kładł duży nacisk na poziom edukacji w klasztorze, a szczególnie na studiowanie tradycji Dziangter. Był także założycielem klasztoru Tsang w Kham. Dokładna data jego śmierci nie jest znana, ale przyjmuje się, że zmarł w wieku około 35 lat, a wokół jego ciała pojawił się parasol tęczowego światła i w powietrzu unosiła się piękna woń.
Ngałang Dziampal Mingjur Lhundrub Dordże (VII Dodrak Rigdzin, ur. ok. 1810–1844) urodził się w pobliżu klasztoru Samje, w miejscu narodzin Rigdzina Pema Thrinle. Data urodzin nie jest dokładnie znana. Mówi się, że kiedy był bardzo małym dzieckiem, zmarła jego matka, a on sam był poważnie chory. Otrzymał wówczas od nagów duży bursztyn, dzięki któremu stopniowo został uzdrowiony. Uczeń poprzedniego Rigdzina Czienpo, Cziuzang Namkha Longjang, odkrył w nim inkarnację swojego nauczyciela i został jego głównym nauczycielem.
Mając 13 lat Lhundrub Dordże był już uważany za uczonego i komponował modlitwy oraz nauki, o co prosił go VII Dalaj Lama. Słynny był także z doskonałości w utrzymywaniu ślubowań winaja. Zmarł, mając 32 lata.
Kalzang Pema Łangjal Dudul Dordże (VIII Dodrak Rigdzin, 1848–1880) urodził się w Lodrak, w rodzinie wywodzącej się od Marpy Lotsały. Khamsum Zilnon, uczeń poprzedniego Rigdzina Czienpo, zidentyfikował w nim tulku swojego nauczyciela i intronizował go w Dordże Drak. Jego głównym nauczycielem był Cziuzang Namkha Logdziang. Otrzymał ogromną liczbę nauk od lamówróżnych tradycji Ningma, po czym rozpoczął odosobnienia w klasztorze Dordże Drak i w jaskini w Jangdzok. Dzięki intensywnej praktyce Dzogczen pojawiły się liczne oznaki powodzenia i wielkiej realizacji. Sprawiło to, że jego uczniami zostali najwięksi mistrzowie XIX wieku, między innymi VIII Panczien Lama.
Kalzang Pema Łangjal został także poproszony przez rząd w Lhasie o wykonanie rytuałów, które pozwoliły na odparcie inwazji Singbu. W uznaniu jego zasług otrzymał, jak i Rigdzin Ngagi Łangpo, tytuł honorowy hutuktu. Zmarł, mając 33 lata.
Thubten Cziołang Niamnji Dordże (IX Dodrak Rigdzin, 1886–1933) urodził się w Lhasie, w rodzinie tantrycznych joginów. Lharik Pema Wadżra, uczeń Kalzanga Pema Łangjala, rozpoznał w nim tulku VIII Rigdzina Czienpo. Po intronizacji otrzymał bardzo staranne i wszechstronne wykształcenie w zakresie wszystkich dziedzin buddyzmu i wszystkich tradycji buddyjskich. Mając dziesięć lat, zaczął się uczyć rytuałów i praktyk linii Dziangter. Jego naukę nadzorowali opat klasztoru, Dzigme Gjalłe Njugu oraz Jongdzin Kalzang Tsultrim. Kiedy miał 20 lat, przyjął pełne ślubowania gelonga i rozpoczął odosobnienia, na których praktykował zarówno w tradycji ningma, jak i sarma. Dzięki intensywnej praktyce osiągnął cudowne moce: pisał palcem mantry w kamieniu, gdy udzielał inicjacji, woda w bumpie nie wyczerpywała się, ruchem palca powstrzymał spadający głaz. Słynne były także jego pisma, m.in. komentarz do Bodhiczariawatary, a wśród jego uczniów byli czterdziesty Sakja Trizin i VI Seczien Rabdziam.
Rigdzin Niamnji Dordże przyczynił się do rozbudowy klasztoru Dordże Drak, a w 1916 roku wybudował ośrodek odosobnień. W 1921 roku udał się w podróż do rozsianych po Tybecie klasztorów Dziangter. Odwiedził w tym czasie także klasztor Bane. Prawdopodobnie zmarł, mając 47 lat, chociaż niektóre źródła podają jako datę jego śmierci rok 1932 lub 1935.
Thubten Dzigme Namdrol Gjatso (X Dodrak Rigdzin) urodził się w Lhasie, w roku 1936. Jego nauką zajął się Gotsa Khenczien Tekcziok. Z powodu inwazji Chin na Tybet, klasztor Dordże Drak pozostaje w izolacji i niewiele jest informacji o samym Rigdzinie Czienpo. Z nielicznych danych, które mamy na ten temat, wiemy, że podczas inwazji klasztor został zniszczony, i że w ostatnich latach udało się go częściowo odbudować.
Rigdzin Czienpo w obecnym życiu jest świeckim praktykującym.
https://www.youtube.com/watch?v=T-2Tr1yBobY
https://www.youtube.com/watch?v=uCoBccw_JCc
http://songtsen.org/F/siddhartha/projet_DorjeDrak.php